Multipl Skleroz kısaca MS, bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır.

Merkezi sinir sistemi; beyin, beyincik, beyin sapı ve omurilikten oluşur.

Bu hastalığa beynin ve omuriliğin birden çok yerinde görülmesinden dolayı Multipl  yani çoklu,  hasar gören dokuların sertleşmesinden dolayı da skleroz yani sertleşme adı verilmiştir. Merkezi sinir sistemindeki sinir hücreleri, uyarıları elektriksel sinyaller olarak iletir. Sinir hücresinin bu sinyalleri ileten, ince uzun ucuna akson, sinir lifini çevreleyen ve koruyan dokuya miyelin adı verilir. Miyelin yalnızca sinir hücrelerini korumakla kalmaz, aynı zamanda sinir hücrelerinin görevlerini yerine getirmelerine de yardımcı olur. MS’lilerde, akson ve/veya miyelin tabakası birçok bölgede hasar görebilir. Sinirsel uyarılar düzgün iletilemez.

Ve bu hasara bağlı olarak  duyularda, konuşma ve dengede, görme yetisinde, yürümede bazı bozulmalar ortaya çıkabilir. MS bulaşıcı değildir.

MS daha çok kimlerde görülür?

MS genellikle 20–40 yaşları arasındaki genç erişkinlerde ortaya çıkar. Çok erken yaşlarda ve daha ileriki yaşlarda görülme oranı giderek azalır.

Kadınlarda görülme oranı daha yüksektir. Türkiye’de yaklaşık 40.000 MS’li olduğu tahmin edilmektedir.

 Aynen şeker hastalığı gibi, MS de kronik bir durum olarak bilinir. MS’li insanların çoğu, yetmişli ve seksenli yaşlara kadar süren normal bir yaşam süresine sahiptir.  MS hastalığının birkaç farklı tipi bulunmaktadır. En sık görülen tipi  ataklarla seyreden, tekrarlayan - düzelen (relapsing-remitting) tipte MS’tir.  Daha nadir görülen diğer tipler ise baştan ya da sonradan ilerleyici olabilmektedir.

MS’te klinik seyri  öngörebilmek oldukça güçtür. Hastalık şiddeti, semptomlar ve ilerleyiş açısından hastadan hastaya farklılıklar görülür.  Yürüme ,konuşma, görme ve koordinasyon problemleri, kronik yorgunluk, mesane/barsak fonksiyonlarının bozulması sık karşılaşılan semptomlar arasındadır.

MS’in nedenleri nelerdir?

Günümüzde MS’e neyin sebep olduğu kesin olarak bilinmemektedir.

Ancak, normalde vücudumuzu yabancı maddelere karşı koruyan bağışıklık sisteminde meydana gelen bir anormalliğin akson ve/veya miyelin dokusunda hasara sebep olduğu düşünülmektedir.

Bağışıklık sisteminin akson ve/veya miyelin dokusuna zarar vermesine birden fazla faktörün sebep olduğuna inanılmaktadır. Bunlar olası çevresel faktörler: “enfeksiyonlar, iklim, yaşanan bölge”, ve olası genetik yatkınlıktır.

Özetle, Multipl Skleroz’un, kalıtımsal yani aileden gelen eğilimlere, çevre koşullarının ve diğer nedenlerin eklenmesi sonucunda ortaya çıkan bir hastalık olduğu söylenebilir.

MS’in belirtileri nelerdir?

MS, merkezi sinir sistemini etkilediği için çok çeşitli belirtilere yol açabilir. Belirtiler etkilenen bölgeye göre değişebilir. MS’e bağlı belirtiler “MS atağı” sırasında ortaya çıkıp daha sonra iyileşebileceği gibi bir kısmı uzun dönem kalıcı olabilmektedir.

Beyin etkilendiğinde güç kayıpları, konuşma bozuklukları, dikkat bozukluğu, yorgunluk, depresyon, beyin sapı ve beyincik etkilendiğinde, çift görme, dengesizlik ve peltek konuşma, omurilik etkilendiğinde duyusal etkilenmeler, dengesizlik, el beceri kaybı, yürümede bozukluk, bacaklarda güçsüzlük, idrar kaçırma ve cinsel bozukluklar görülebilir.

Bu belirtiler ciddiyet ve süre açısından da çeşitlidir. MS’i olan bir kişi genellikle bir veya birden fazla belirti yaşayabilir ancak bu belirtilerin hepsi herkeste görülmez.
MS’de yorgunluk, halsizlik, uyuşmalar gibi şikayetler gün içerisinde aralıklarla olabileceği gibi günlerce, haftalarca da sürebilmektedir.

MS, ataklarla seyreden bir hastalıktır. Atak, yeni belirtilerin ortaya çıkması ya da daha önce var olan belirtilerin artması ve bu durumun en az 24 saat sürmesidir.

MS kimi zaman tek atakla kalabilir ve kalıcı bir bozukluk bırakmadan düzelebilir. İkinci bir atak hiç gelişmeyebilir.MS’de çoğu zaman yeni belirtilerin ortaya çıktığı ya da kötüleştiği ataklar ve iyileşme dönemleri birbirini takip eder. Ataklar kalıcı bozukluk bırakmadan düzelebilir.Ancak MS’de tekrarlayan ataklar bazen de kalıcı bozukluklar bırakabilir. Bir ay içinde ortaya çıkan yeni yakınmalar aynı atağın devamı olarak kabul edilir. Ataklar, bir veya birkaç belirtiyi içerebilir.

Yalancı atak, vücut sıcaklığında artışa neden olan enfeksiyon veya diğer nedenlerle birlikte görülebilen, daha önce yaşanmış belirtilerin tekrar ortaya çıkması veya var olanların geçici kötüleşmesi durumudur. Örneğin grip nedeniyle ateşi çıkan MS’li de yorgunluk, bazen bulanık görme ve uyuşukluk şikayetleri olabilir. Gribal enfeksiyon ya da ateş, yoğun stres, yoğun egzersiz, uykusuzluk, açlık, adet ve benzeri durumlar da yalancı atak ile ilişkili olabilir.Ancak bu şikayetler enfeksiyon ve ateş düzelince geçer ve bu durum yalancı atak olarak tanımlanır.

MS’in evresi yoktur, tipleri vardır. MS’in nasıl gelişeceği önceden bilinemez ve hastalık çok farklı şekillerde seyredebilir. Çünkü hastalığın kişide nasıl ilerleyeceğini ortaya koyan kesin bir gösterge yoktur.

MS ile ilgili daha fazla bilgi almak için doktorunuz ile bağlantıya geçiniz.

Türkiye’de Hasta Odaklı Projelerimiz

Türkiye’de yaklaşık 40.000 MS’li olduğu tahmin edilmektedir.

Hastaların günlük yaşamlarını rahat geçirebilmeleri için hem kendilerinin hem ailelerinin hem de toplumun hastalık konusunda bilinçlenmesi büyük önem taşıyor.

Bu alandaki bilgi eksikliğini gidermenin MS’lilerin yaşam kalitesini olumlu yönde etkileyeceği düşüncesiyle 2013 yılından bu yana Novartis tarafından Yol ArkadaşıMSın Projesi hayata geçirildi. Novartis bu alandaki aktivitelerine Farmanova ilaç şirketi ismi altında devam edecektir. Farmanova fikri mülkiyet hakları Novartis Global'e ait olan ürünlerin satışını yapmaktadır.  Novartis aynı projeleri geliştirerek devamlılığını sağlarken, yeni sosyal sorumluluk projeleriyle de MS alanında hasta odaklı hizmetler sunmaya devam edecektir.

YolarkadaşıMSın kapsamında hayata geçirilen projelerimiz:

YolarkadaşıMSın Websitesi: MS’in dijital platformu https://www.yolarkadasimsin.com Novartis tarafından Türkiye MS Derneği ve İzmir MS Derneği iş birliği ile 2013 yılında hayata geçirildi. Websitesi hasta, hasta yakınları, uzman hekim, psikolog, avukat ve insan kaynakları uzmanlarına kadar video tabanlı zengin içeriği ile her zaman doğru ve güvenilir bilgiyi aktarıyor. Yolarkadaşımsın hem toplumda MS  farkındalığı yaratıyor hem de MS’lilerin kendi ağızlarından hikaye aktarımı ve hekim videoları ile MS’lilere yolarkadaşlığı yapıyor. 350’nin üzerinde video ile uzmanlar anlatıyor:

  • MS’li kişilerin çalışma hayatındaki hakları nelerdir?
  • Alternatif tıp MS’ime iyi gelir mi?
  • MS’li olan yakınıma nasıl destek olabilirim?
  • MS’li olarak spor yaparken hangi hareketleri tercih etmeliyim?
  • Nasıl beslenmeliyim? Vb...

Yayınlandığından günden bu yana  sitenin içeriği sürekli yenilenmektedir. Değişen dinamik ve faydalı içerikleri ile YolarkadaşıMSın MS’in dijital platformu olmaya devam edecektir.

GülüMSeten Turne: Türkiye genelindeki MS’li bireylere, hasta yakınlarına ulaşmak ve kamuoyunda hastalık hakkında bilinirliği artırmak için GülüMSeten Turne planlandı. Hastaların ihtiyaçlarını anlayıp buna yönelik bilgi sunulmasını sağlamak amacıyla 2014 yılında başlatılan turne kapsamında ünlü oyuncular Dolunay Soysert, Özgür Ozan, Ferdi Akarnur ve uzmanlar Sosyal Güvenlik Uzmanı Prof. Dr. Cem Kılıç, Psikolog Serap Duygulu ve Beslenme ve Diyet Uzmanı Taylan Kümeli eşliğinde, Türkiye’nin 16 ilinde o ilde bulunan hasta derneği ya da doktor liderliğinde yapılan skeçlerle, hastalık konusunda önemli bilgiler eğlenceli bir yöntemle aktarılıyor. Sadece hastalara yönelik yapılan turne şimdiye kadar; İstanbul, Ankara, İzmir, Samsun, Trabzon, Konya, Elazığ, Malatya, Hatay, Kütahya, Kocaeli, Bursa, Adana, Mersin, Sivas ve Gaziantep illerinde sergilendi ve gittiği her şehirde büyük bir ilgiyle karşılanandı. 2015 yılının sonunda turne çok sayıda MS’li ve yakınına ulaşarak  tamamlandı.